Słoweńskie wino
Winnica Strnad. Kozjansko, Podravje.
W Słowenii uprawia się 48 szczepów winorośli. Do najczęściej uprawianych należą (dane z roku 2017): laški rizling (welschriesling) – 12% (1913 ha), refošk (refosco d’Istria) – 8% (1350 ha), chardonnay – 7% (1197 ha), sauvignon (blanc) – 7% (1148 ha), malvazija (malvasia) – 6% (933 ha), žametovka – 5% (854 ha), merlot – 5% (821 ha), modra frankinja (blaufränkisch) – 4% (703 ha), rebula (ribolla gialla) – 4% (616 ha), rumeni muškat (yellow muscat) – 4% (613 ha), renski rizling (riesling) – 4% (607 ha). Większość upraw zajmują jasne odmiany – 68%. [źródło] Dominują one również w nasadzeniach przy odmładzaniu winnic. W latach 2009-2015 najwięcej nowych winnic stworzono sadząc odmianę sauvignon blanc (224 ha). Na kolejnych miejscach znalazły się šipon (furmint) – 180ha oraz malvazija (malvasia) – 160 ha. Wśród ciemnych odmian przy nowych zasadzeniach dominowały lokalne szczepy. Na pierwszym miejscu znalazł się refošk (refosko d’Istria) – 88 ha, a kolejne były modra frankinja (blaufränkisch) – 59 ha oraz žametovka – 56 ha. [źródło] Do autochtonicznych słoweńskich odmian zalicza się: pinela, zelen, vitovska grganija, bela ranina (bouvier), ranfol (štajerska belina, grobweisse), klarnica, modra frankinja (blaufränkisch), modra portugalka (portugieser blauer, portugais noir, portoghese nero) oraz žametovka (žametna črnina, modra kavčina, kolner blauer). [źródło] Do lokalnych odmian zalicza się także szczepy, które tradycyjnie są uprawiane w Słowenii, choć zostały wyhodowane w innych częściach Europy. Są to m.in.: malvazija (malvasia, malvasia d`Istria bianca), rebula (ribolla gialla), šipon (furmint) oraz refošk (refosco d’Istria).
Klasyfikacja słoweńskiego wina, czyli jak czytać etykiety:
Według słoweńskiego prawa, na etykiecie wina muszą znajdować się następujące informacje:
– rodzaj produktu – w ustawie o winie przewiduje się cztery rodzaje win: spokojne (mirno vino), musujące (peneče vino), półmusujące (biser vino) oraz alkoholizowane lub specjalne (likersko lub posebno vino). Możemy również znaleźć dodatkową informację: młode wino (mlado vino) i aromatyzowane wino (aromatizirano vino). Czasem mamy do czynienia nie z winem, a z gronowym moszczem. Wówczas oznaczenie może przyjąć jedną z trzech form: moszcz gronowy (grozdni mošt), częściowo sfermentowany moszcz gronowy (delno prevret grozdni mošt) oraz moszcz zagęszczony (zgoščen grozdni mošt).
– zawartość alkoholu – dla regionu Primorska minimalna ilość alkoholu w winie wynosi 8,5%, natomiast dla Posavja i Podravja 6%. Co ciekawe, prawo przewiduje także produkcję win bezalkoholowych (do 0,5% alkoholu) oraz niskoalkoholowych (od 0,5% do 5% alkoholu). Jednak ich produkcja musi być poprzedzona produkcją „normalnego” wina, by następnie zmniejszyć (lub wykluczyć) zawartość alkoholu bez dodawania obcych substancji.
– pojemność – wyrażana w dcl, ml lub litrach.
– stopień słodkości (obowiązkowy jedynie dla win musujących i gazowanych) – wytrawne (suho), półwytrawne (polsuho), półsłodkie (polsladko) i słodkie (sladko). W przypadku win musujących podział jest następujący: brut nature (popolnoma suho), extra brut (izredno suho), brut (zelo suho), extra dry (suho), sec (polsuho), demi sec (polsladko) oraz doux (sladko).
– informacje o producencie – czyli nazwa firmy, gospodarstwa lub winiarza oraz adres.
– nazwa tradycyjna – odnosi się do jakości wina i stosuje się ją w kombinacji z oznaczeniem pochodzenia. Wyróżnia się następujące rodzaje jakości wina: najwyższej jakości (vrhunsko), wysokiej jakości (kakovostno), tradycyjne wino (vino PTP), regionalne (deželno), stołowe (namizno). Dodatkowo istnieje jeszcze kategoria win specjalnych najwyższej jakości (vrhunsko vino posebne kakovosti), są to wina z predykatem: późny zbiór (pozna trgatev), wybór z gron (izbor), wybór z jagód (jagodni izbor), wybór z podsuszonych jagód (suhi jagodni izbor) oraz wino lodowe (ledeno vino). Dodatkowo wyróżnione są również archiwalne wina najwyższej jakości (vrhunsko arhivsko vino) oraz wina z suszonych owoców, są to wina deserowe (desertno vino).
– oznaczenie pochodzenia – nazwy regionów winiarskich (Primorska, Podravje, Posavje) używa się dla win stołowych z oznaczeniem „PGO” („priznana geografska oznaka” – potwierdzony znak geograficzny). Wówczas są to już wina regionalne. Nazwy obszarów winiarskich używa się do oznaczenia pochodzenia win wysokiej jakości (kakovostno) oraz najwyższej jakości (vrhunsko). W takim przypadku na etykiecie zobaczymy skrót „ZGP” („zaščiteno geografsko poreklo” – chronione pochodzenie geograficzne). Kolejne stopnie oznaczenia pochodzenia – podobszary (podokoliš) oraz wąskich obszarów (ožji okoliš) można używać dodatkowo dla oznaczenia win jakościowych. Natomiast parcele (lega) oraz miejscowości (kraj) służą do oznaczania win PTP („priznano tradicionalno poimenovanje” – potwierdzona nazwa tradycyjna) oraz jako dodatkowe oznaczenie pochodzenia win najwyższej jakości.
– numer serii
– informacja o alergenach – białka mleczne i jajeczne (beljakovine), siarczany (sulfit) etc.
– numer decyzji o jakości wina – każde wino z oznaczeniem pochodzenia musi przejść ocenę jakości, którą przeprowadzają certyfikowane instytuty.
Oprócz tych obowiązkowych informacji, etykieta wina może zawierać również informacje:
– rocznik – informacja o roku winobrania jest możliwa jedynie, jeśli wino było przynajmniej w 85% zbierane w danym roku.
– szczep winorośli – nazwę szczepu tworzącego wino odmianowe można podać w przypadku, gdy wino składa się minimum w 85% z gron tego szczepu. Czyli nawet jeśli kupujemy cabernet sauvignon to może się zdarzyć, że znajdziemy w nim do 15% dodatku innych sort.
– dodatkowe informacje dla win z oznaczeniem pochodzenia – chodzi o informację, że wyprodukowane wino pochodzi wyłącznie z gron własnej uprawy. Są to następujące wyrażenia: własne winobranie i pełnienie (lastna trgatev in polnitev), butelkowano w posiadłości (ustekleničeno na posestvu), butelkowano w gospodarstwie (ustekleničeno na kmetiji), wyprodukował i napełnił (pridelal in polnil), piwnica (klet), gospodarstwo rolne (kmetija), posiadłość (posestvo), piwnica wina (vinska klet).
– kolor wina – w słoweńskim prawodawstwie znajdziemy cztery kolory produkowanego wina, są to: czerwony (rdečo), biały (belo), różowy (rose) oraz czerwonawy (rdečkasto). Czerwonawo (rdečkasto) wino jest wyprodukowane zarówno z jasnych jak i ciemnych odmian winogron. Jest to kategoria przewidziana w prawie słoweńskim specjalnie dla tradycyjnego kupażu o nazwie cviček.
– znak obowiązujący w UE dla produktów z chronioną nazwą pochodzenia oraz chronionym oznaczeniem geograficznym – mogą je stosować wszystkie wina jakościowe oraz większość tradycyjnych (PTP) z wyjątkiem wina ritoznojčan PTP chronionego jedynie w Słowenii. Właściwie rzadko można spotkać wina z tym oznaczeniem.
– informacje o niektórych sposobach produkcji – najczęściej pojawia się informacja o ręcznym winobraniu (ročna trgatev), ekologicznym procesie produkcji (ekološka pridelava), winie odpowiednim dla wegan lub wegetarian.
– dodatkowe tradycyjne wyrażenia – odnosi się do win tradycyjnych (PTP): bizeljčan PTP, cviček PTP, belokranjec PTP, metliška črnina PTP, teran PTP, ritoznojčan PTP.
– informacje dodatkowe – tylko takie, które nie wprowadzają konsumenta w błąd
(Źródła: Oficjalny portal Republiki Słowenii – Jakość i oznaczanie wina, Prawno-informacyjny system Republiki Słowenii – Ustawa prawo o winie, Prawno-informacyjny system Republiki Słowenii – Rozporządzenie o produkcji wina, Portal „O vinu”)
SlovVine 