Późne zbiory
Czas na winobranie! Temperatury w całej Europie spadły grubo poniżej zera. Winiarze w Europie Środkowej zacierają zmarznięte ręce i biorą się do roboty. Winogrono trzeba wszak zebrać, dopóki temperatura nie wzrośnie powyżej -8°/-7° C.
W Słowenii czas winobrania wypada głównie we wrześniu. Jedynie w regionie Primorska winiarze zaczynają trgatev wcześniej, w drugiej połowie sierpnia. Jeśli pogoda nie była łaskawa dla winorośli to czas winobrania przesuwa się o dwa-trzy tygodnie. Czasem więc w regionach Podravje i Posavje (czyli w „kontynentalnej” części kraju) początek zbiorów przypada na październik. Czas winobrania jest ściśle nadzorowany przez specjalną rządową agencję. Producenci, którzy chcą swoje wino sprzedawać na rynku, muszą trzymać się wyznaczonych przez nią terminów. Jednak po zakończeniu urzędowego czasu na winobranie agencja ogłasza jeszcze „dogrywki”. Są to kolejne terminy winobrania dla producentów, którzy zdecydowali się część swoich win wyprodukować jako tzw. wina specjalnych jakości (vina posebne kakovosti) lub wina jakościowe z predykatem (predikatna vina). Są to wykwintne wina deserowe, najczęściej słodkie lub półsłodkie. Owoce pozostawione na roślinach dojrzewają, a wręcz przejrzewają, osiągając wyższe stopnie zawartości cukru. Muszą zostać także zaatakowane przez szlachetną pleśń, która nadaje winu charakterystyczny smak. Nie wszystkie szczepy nadają się do produkcji takich win. Właśnie w ten sposób produkowany jest słynny tokaj. Produkcja takich win to prawdziwa ekstraklasa winiarstwa. Oprócz umiejętności i doświadczenia winiarza potrzeba dużo szczęścia do właściwej pogody. Decyzja o pozostawieniu owoców do późnych zbiorów jest ryzykowna. Jednak taki hazard może się opłacać. Cena wina z późnych zbiorów zaczyna się od dwukrotności ceny wina najwyższej jakości ze standardowego winobrania. Do późnych zbiorów pozostawia się owoce jedynie w najlepszych latach. Win specjalnych jakości jest kilka rodzajów, w zależności od terminu zbioru. Im dłużej owoce pozostają na krzaku, tym lepsze będzie wino, a co za tym idzie – osiągnie wyższą cenę.
W Słowenii rozróżnia się następujące rodzaje wina specjalnych jakości:
1. Wino późnych zbiorów (vino pozna trgatev) – jest to wino zbierane zaraz po normalnym czasie winobrania. Na owocach musi być obecna szlachetna pleśń a sok osiągać odpowiednią zawartość cukru. Dla szczepów šipon, laški rizling i rumeni muškat wymagane jest 88 °Oe, dla pozostałych 92 °Oe. Rzadko jednak słoweńscy producenci decydują się na pozno trgatev, jeśli wino osiąga minimum wymagane prawem. Wolą zebrać grono w ramach standardowego winobrania.
2. Wino wybór (vino izbor) – jest to zbór przejrzałych winogron na których obecna jest szlachetna pleśń. Podczas winobrania odrzuca się niedojrzałe jagody i grona. Minimalna zawartość cukru w soku dla szczepów šipon, laški rizling i rumeni muškat 105 °Oe, dla pozostałych 108 °Oe. W smaku wyczuwa się kombinację aromatów szczepu i predykatu.
3. Wino wybór jagód (vino jagodni izbor) – obiera się jedynie część gron lub poszczególne owoce. Jagoda musi być mocno przejrzała, zwiotczała niczym rodzynek i mocno zaatakowana szlachetną pleśnią. Minimalna zawartość cukru dla wszystkich szczepów wynosi 128 °Oe. Wybór jagód najczęściej odbywa się w listopadzie lub grudniu. W smaku wina zaczyna dominować charakterystyka predykatu.
4. Wino lodowe (ledeno vino) – kiedy temperatury spadają i utrzymują się poniżej zera, sok w owocach zamarza. Winobranie najczęściej odbywa się pod koniec grudnia lub w styczniu. Wino lodowe jest zbierane i wyciskane przy temperaturze -6 do -7° C. Zamarznięty sok jest wyciskany z owocu pod postacią lodu. Minimalna zawartość cukru dla wszystkich szczepów wynosi 128 °Oe. Wino lodowe ma złotą lub bursztynową barwę oraz wysoką gęstość. W aromacie na znaczeniu traci charakterystyka szczepu na rzecz predykatu.
5. Wino wybór suchych jagód (vino suhi jagodni izbor) – zbiera się pojedyncze suche jagody zaatakowane przez szlachetną pleśń. Wino wybór suchych jagód produkuje się jedynie z kilku odmian wina, najczęściej jest to laški rizling. Rzadko zdarza się, aby całe grona dojrzały do zbioru. Minimalna zawartość cukru wynosi 154 °Oe dla wszystkich szczepów. Takie wino sprzedaje się w butelkach 375ml, a cena potrafi być naprawdę wysoka. Wino jest gęste do tego stopnia, że po nalaniu do kieliszków pęcherzyki powietrza nie ulatują na powierzchnię, a pozostają uwięzione w jednym miejscu niczym w bursztynie.
Im późniejszy zbiór, tym bardziej wino będzie nabierało cech wina z predykatem. Będzie coraz słodsze, gęściejsze, z mniej wyczuwalną charakterystyką szczepu, za to z mocniej wyczuwanymi aromatami suchych winogron. Najczęściej są to aromaty miodu, brzoskwiń, róży oraz owoców egzotycznych.
SlovVine 