Klasyfikacja słoweńskiego wina, czyli jak czytać etykiety
Kiedy zacząłem swoją przygodę z winem, moja wiedza pozwalała mi na wybór butelki ze względu na cztery kryteria: kolor, kraj pochodzenia, stopień słodkości oraz (przede wszystkim) cena. Całkowicie zagubiony chodziłem między regałami supermarketu, licząc jedynie na jakiś znak niebios, który pomógłby mi wybrać właściwe wino. O odwiedzeniu sklepu specjalistycznego w ogóle nie myślałem, bojąc się własnej ignorancji w rozmowie ze sprzedawcą. Natomiast wszystkie te różnorodne etykiety w sklepie samoobsługowym powodowały zawrót głowy, a rozszyfrowanie ich znaczenia mogło równać się jedynie ze złamaniem tajemnicy pisma węzełkowego. Zdaję sobie sprawę, że wielu polskich winolubów potrafi się odnaleźć między etykietami win z krajów takich jak Francja, Włochy, Hiszpania czy Niemcy. Ale zapewne wybór wina słoweńskiego (wiem, to wciąż egzotyczny kraj winiarski) przysporzyłby wielu niemały kłopot. Pomagałem nawet rodakom w wyborze właściwego wina w słoweńskim sklepie. Problem nie jest więc jedynie teoretyczny. Wbrew pozorom, z etykiety możemy się wiele dowiedzieć. Poniżej prezentuję informacje, jakie muszą i mogą znaleźć się na etykiecie słoweńskiego wina. To druga część ściągi dla redaktorek i redaktorów Wikipedii w temacie słoweńskiego wina i winogradnictwa.
Klasyfikacja słoweńskiego wina, czyli jak czytać etykiety
Według słoweńskiego prawa, na etykiecie wina muszą znajdować się następujące informacje:
– rodzaj produktu – w ustawie o winie przewiduje się cztery rodzaje win: spokojne (mirno vino), musujące (peneče vino), półmusujące (biser vino) oraz alkoholizowane lub specjalne (likersko lub posebno vino). Możemy również znaleźć dodatkową informację: młode wino (mlado vino) i aromatyzowane wino (aromatizirano vino). Czasem mamy do czynienia nie z winem, a z gronowym moszczem. Wówczas oznaczenie może przyjąć jedną z trzech form: moszcz gronowy (grozdni mošt), częściowo sfermentowany moszcz gronowy (delno prevret grozdni mošt) oraz moszcz zagęszczony (zgoščen grozdni mošt).
– zawartość alkoholu – dla regionu Primorska minimalna ilość alkoholu w winie wynosi 8,5%, natomiast dla Posavja i Podravja 6%. Co ciekawe, prawo przewiduje także produkcję win bezalkoholowych (do 0,5% alkoholu) oraz niskoalkoholowych (od 0,5% do 5% alkoholu). Jednak ich produkcja musi być poprzedzona produkcją „normalnego” wina, by następnie zmniejszyć (lub wykluczyć) zawartość alkoholu bez dodawania obcych substancji.
– pojemność – wyrażana w dcl, ml lub litrach.
– stopień słodkości (obowiązkowy jedynie dla win musujących i gazowanych) – wytrawne (suho), półwytrawne (polsuho), półsłodkie (polsladko) i słodkie (sladko). W przypadku win musujących podział jest następujący: brut nature (popolnoma suho), extra brut (izredno suho), brut (zelo suho), extra dry (suho), sec (polsuho), demi sec (polsladko) oraz doux (sladko).
– informacje o producencie – czyli nazwa firmy, gospodarstwa lub winiarza oraz adres.
– nazwa tradycyjna – odnosi się do jakości wina i stosuje się ją w kombinacji z oznaczeniem pochodzenia. Wyróżnia się następujące rodzaje jakości wina: najwyższej jakości (vrhunsko), wysokiej jakości (kakovostno), tradycyjne wino (vino PTP), regionalne (deželno), stołowe (namizno). Dodatkowo istnieje jeszcze kategoria win specjalnych najwyższej jakości (vrhunsko vino posebne kakovosti), są to wina z predykatem: późny zbiór (pozna trgatev), wybór z gron (izbor), wybór z jagód (jagodni izbor), wybór z podsuszonych jagód (suhi jagodni izbor) oraz wino lodowe (ledeno vino). Dodatkowo wyróżnione są również archiwalne wina najwyższej jakości (vrhunsko arhivsko vino) oraz wina z suszonych owoców, są to wina deserowe (desertno vino).
– oznaczenie pochodzenia – nazwy regionów winiarskich (Primorska, Podravje, Posavje) używa się dla win stołowych z oznaczeniem „PGO” („priznana geografska oznaka” – potwierdzony znak geograficzny). Wówczas są to już wina regionalne. Nazwy obszarów winiarskich (o regionach i obszarach pisałem w poprzednim wpisie) używa się do oznaczenia pochodzenia win wysokiej jakości (kakovostno) oraz najwyższej jakości (vrhunsko). W takim przypadku na etykiecie zobaczymy skrót „ZGP” („zaščiteno geografsko poreklo” – chronione pochodzenie geograficzne). Kolejne stopnie oznaczenia pochodzenia – podobszary (podokoliš) oraz wąskich obszarów (ožji okoliš) można używać dodatkowo dla oznaczenia win jakościowych. Natomiast parcele (lega) oraz miejscowości (kraj) służą do oznaczania win PTP („priznano tradicionalno poimenovanje” – potwierdzona nazwa tradycyjna) oraz jako dodatkowe oznaczenie pochodzenia win najwyższej jakości.
– numer serii
– informacja o alergenach – białka mleczne i jajeczne (beljakovine), siarczany (sulfit) etc.
– numer decyzji o jakości wina – każde wino z oznaczeniem pochodzenia musi przejść ocenę jakości, którą przeprowadzają certyfikowane instytuty.
Oprócz tych obowiązkowych informacji, etykieta wina może zawierać również informacje:
– rocznik – informacja o roku winobrania jest możliwa jedynie, jeśli wino było przynajmniej w 85% zbierane w danym roku.
– szczep winorośli – nazwę szczepu tworzącego wino odmianowe można podać w przypadku, gdy wino składa się minimum w 85% z gron tego szczepu. Czyli nawet jeśli kupujemy cabernet sauvignon to może się zdarzyć, że znajdziemy w nim do 15% dodatku innych sort.
– dodatkowe informacje dla win z oznaczeniem pochodzenia – chodzi o informację, że wyprodukowane wino pochodzi wyłącznie z gron własnej uprawy. Są to następujące wyrażenia: własne winobranie i pełnienie (lastna trgatev in polnitev), butelkowano w posiadłości (ustekleničeno na posestvu), butelkowano w gospodarstwie (ustekleničeno na kmetiji), wyprodukował i napełnił (pridelal in polnil), piwnica (klet), gospodarstwo rolne (kmetija), posiadłość (posestvo), piwnica wina (vinska klet).
– kolor wina – w słoweńskim prawodawstwie znajdziemy cztery kolory produkowanego wina, są to: czerwony (rdečo), biały (belo), różowy (rose) oraz czerwonawy (rdečkasto). Czerwonawo (rdečkasto) wino jest wyprodukowane zarówno z jasnych jak i ciemnych odmian winogron. Jest to kategoria przewidziana w prawie słoweńskim specjalnie dla tradycyjnego kupażu o nazwie cviček.
– znak obowiązujący w UE dla produktów z chronioną nazwą pochodzenia oraz chronionym oznaczeniem geograficznym – mogą je stosować wszystkie wina jakościowe oraz większość tradycyjnych (PTP) z wyjątkiem wina ritoznojčan PTP chronionego jedynie w Słowenii. Właściwie rzadko można spotkać wina z tym oznaczeniem.
– informacje o niektórych sposobach produkcji – najczęściej pojawia się informacja o ręcznym winobraniu (ročna trgatev), ekologicznym procesie produkcji (ekološka pridelava), winie odpowiednim dla wegan lub wegetarian.
– dodatkowe tradycyjne wyrażenia – odnosi się do win tradycyjnych (PTP): bizeljčan PTP, cviček PTP, belokranjec PTP, metliška črnina PTP, teran PTP, ritoznojčan PTP.
– informacje dodatkowe – tylko takie, które nie wprowadzają konsumenta w błąd
Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik po słoweńskiej klasyfikacji wina pozwoli wam na łatwiejszy wybór odpowiedniego trunku.
Źródła:
Oficjalny portal Republiki Słowenii – Jakość i oznaczanie wina
Prawno-informacyjny system Republiki Słowenii – Ustawa prawo o winie
Prawno-informacyjny system Republiki Słowenii – Rozporządzenie o produkcji wina
Portal „O vinu”
SlovVine 