Martinovo – premiera nowego rocznika

Jesień rozgościła się wygodnie pod Alpami. W wyższych partiach gór spadł już nawet śnieg. W dolinach poranki stały się chłodne, co jednoznacznie oznacza koniec sezonu grzybowego. Poranne przymrozki ucieszyły jednak miłośników kasztanów jadalnych. Choć owoce można było znaleźć już w październiku, to dopiero „slana” (czyli przymrozek) powoduje, że stają się słodkie. Listopad to najlepszy moment na pieczenie kasztanów. Niestety, najlepszy do kasztanów słodki moszcz już dawno się skończył, ale i młode wino dobrze się sprawdzi.

Młode wino to specjalna kategoria wyszczególniona w prawie winiarskim w Słowenii. Według ustawy, wino jako „młode” można sprzedawać jedynie w określonym czasie: najwcześniej miesiąc po winobraniu, a najpóźniej do końca stycznia następnego roku. Jeśli winobranie odbyło się we wrześniu, to już w październiku można legalnie oferować nowy rocznik. Jednak prawo w tym wypadku przegrywa z tradycją. Winiarze z premierą nowego rocznika czekają zwykle do św. Marcina, którego święto przypada 11 listopada. Dla wielu Słoweńców, jest to najważniejsze święto w roku, choć nie jest to dzień wolny od pracy. Otóż w dzień Świętego Marcina, według tradycji moszcz zamienia się w wino. Oczywiście, ten cud nie dzieje się sam z siebie. Aby młode wino nie było grzeszne, nowy rocznik musiał ochrzcić proboszcz lub sam biskup. Obecnie święcenie odbywa się w formie żartu. Po prostu jeden z przyjaciół winiarza przebiera się za biskupa. Po “chrzcie” wino już nie szkodzi, dlatego w czasie świętomarcińskich imprez wypija się go ogromne ilości.

Jak kraj długi i szeroki organizowane są imprezy związane z młodym winem. Swoje wydarzenia organizują gminy, związki producentów, regionalne centra turystyczne oraz poszczególne piwnice. W niektórych regionach świętowanie św. Marcina (czyli tzw. martinovanje) trwa przez cały tydzień, a w Dolinie Wipawy jest to początek jesienno-zimowego sezonu degustacyjnego, czyli czasu otwartych piwnic (https://rra-rod.si/vinski-hrami/), który trwa do połowy grudnia. Wszystkie te wydarzenia cieszą się dużą popularnością, Słoweńcy uwielbiają młode wina i z niecirepliwością czekają na nowy rocznik.

Przyznam szczerze, że zanim zamieszkałem w Słowenii, nie rozumiałem tego zachwytu nad młodym winem. Żyłem w błędnym przekonaniu, że jedynie wina stare są warte by po nie sięgać. Taki przekaz dominuje przecież w polskich mediach. Tymczasem w krajach winiarskich pija się głównie wina młode. Wielkie etykiety przeznaczone są na eksport lub specjalne okazje. Statystyki spożycia napędzają jednak trunki jedno- lub dwuletnie. Młode wina są lekkie, owocowe i bezpretensjonalne. Nie potrzebują wymyślnych kieliszków ani sztuki degustacji. Są to przyjemne trunki, które mają dawać radość.

W tym roku postanowiłem uczcić martinovanje winem z pobliskiej winnicy Berce. Mlado vino Berce jest wytworzone ze szczepu sauvignonasse. Jest to odmiana, której największym problemem we Włoszech i Słowenii stała się nazwa. Nazywano go już: sauvignon vert, zeleni sauvignon, friulano, tocai friulano, tokaj, točaj. W Słowenii jest nazywany „pierwszą ofiarą UE”. W związku z zastrzeżeniem przez Węgry i Słowację nazwy „tokaj”, w Słowenii i Włoszech zakazano używania tej nazwy na etykietach od 2004 roku. Zamieszanie trwa już drugą dekadę. Ostatecznie, coraz popularniejsza staje się nazwa „jakot”, która powstała ze starej nazwy czytanej wspak. Nazwę wymyślił i rozpropagował Stanko Radikon, prekursor win naturalnych. We Włoszech jest to nazwa zastrzeżona, ale Stanko zezwolił słoweńskim kolegom na jej używanie. Szczep ten jest drugim najbardziej popularnym jasnym szczepem w regionie Goriška brda (oraz we włoskiej części Collio), ale jest też popularny we Friuli (Włochy) i zachodniej części Doliny Wipawy. Ze źródeł historycznych wynika, że był to szczep, który we Friuli zaczął być popularny w połowie XVIII wieku. Jednak prawdopodobnie był na tych terenach znany już w wieku XIII. Ojczyzną sauvignonasse jest południowa Francja, a ściślej Prowansja. Jednak największą popularnością obecnie cieszy się na słoweńsko-włoskim pograniczu. Sauvignonasse daje aromatyczne wina, podobne do sauvignon blanc, lecz lepiej się sprawdza w ciepłym klimacie Primorja.

Mlado vino Berce jest bardzo aromatyczne. Wybijają się aromaty białych kwiatów (akacji, bzu i brzoskwini), a także owoców egzotycznych i cytrusów. W smaku wino jest lekkie, owocowe i zrównoważone. Jak w przypadku innych win z regionu Primorje, także tu nie uświadczymy wysokiej kwasowości. Z powodu mocnych aromatów i lekkości idealnie nadaje się do pieczonych kasztanów.

Wina młode, w Polsce zwane też świętomarcińskimi, mogą być sposobem na odczarowanie wina jako trunku dla snobów. Pije się je bez przesadnej celebracji, kręcenia kieliszkami i siorbania. Są po prosu wehikułem wesołego świętowania kolejnego łaskawego roku, który sprawił, że kieliszki i piwnice są znów pełne.

Więc? Do dna!